રૂલ્સ / આજથી દેશમાં 3 નવા કાયદા લાગુ, જાણો ન્યાય વ્યવસ્થા અને નાગરિકો પર તેની શું થશે અસર

New Crime Law : આજથી દેશભરમાં લાગુ થયેલા નવા કાયદા હેઠળ દિલ્હીમાં પહેલો કેસ નોંધવામાં આવ્યો છે. આ મામલો દિલ્હીના કમલા માર્કેટ વિસ્તારનો છે, જેમાં ખુદ પોલીસ સ્ટેશનના સબ ઈન્સ્પેક્ટરે આરોપી વિરુદ્ધ ફરિયાદ નોંધાવી છે. સોમવાર, 1 જુલાઈથી દેશમાં ત્રણ નવા ફોજદારી કાયદા અમલમાં આવી ગયા છે. કાયદાના આ કોડ્સ ભારતીય નાગરિક સંરક્ષણ સંહિતા (BNSS), ભારતીય ન્યાયિક સંહિતા (BNS) અને ભારતીય સાક્ષ્ય અધિનિયમ (BSA) છે. નવા કાયદામાં કેટલીક કલમો હટાવીને કેટલીક નવી કલમો ઉમેરવામાં આવી છે. કાયદામાં નવી કલમોનો સમાવેશ થયા બાદ પોલીસ, વકીલો અને કોર્ટની સાથે સામાન્ય લોકોની કામગીરીમાં પણ ઘણો બદલાવ આવશે.

નવા કાયદા અંતર્ગત દિલ્હીમાં દાખલ થયો આવો પ્રથમ કેસ

નોંધાયેલી FIR અનુસાર SI કાર્તિક મીણાએ આ ફરિયાદ નોંધાવી છે. જણાવવામાં આવી રહ્યું છે કે, જ્યારે સબ ઈન્સ્પેક્ટર વિસ્તારમાં પેટ્રોલિંગ કરી રહ્યા હતા ત્યારે તે નવી દિલ્હી રેલવે સ્ટેશનના ફૂટ બ્રિજ પાસેના ડીલક્સ ટોયલેટ પાસે પહોંચ્યા હતા. અહીં એક વ્યક્તિ તેના શેરી વિક્રેતા પાસેથી સામાન્ય રસ્તા પર પાણી, બીડી અને સિગારેટ વેચી રહ્યો હતો. જેના કારણે લોકોને ત્યાંથી પસાર થવામાં મુશ્કેલી પડી રહી હતી. આ જોઈને SIએ સ્ટ્રીટ વેન્ડરને રસ્તા પરથી હટાવવાનું કહ્યું. પરંતુ શેરી માલિક પોતાની મજબૂરીને ટાંકીને ત્યાંથી ચાલ્યો ગયો હતો. આ પછી સબ ઈન્સ્પેક્ટરે પોલીસ સ્ટેશનમાં સ્ટ્રીટ વેન્ડર વિરુદ્ધ કેસ નોંધ્યો.

હવેથી નવી FIR આ રીતે લખવામાં આવશે

તમને જણાવી દઈએ કે, હવેથી FIR અલગ રીતે લખવામાં આવશે. તે વિભાગની સાથે BNS હેઠળ લખવાનું રહેશે. ભારતીય ન્યાય સંહિતાની કલમ હેઠળ 12 મધ્યરાત્રિ પછી ભારતીય નાગરિક સુરક્ષા સંહિતા (BNNS) ની કલમ 173 હેઠળ તમામ કેસોની FIR નોંધવામાં આવી. ક્રિમિનલ પ્રોસિજર (CrPC)ની કલમ 154 હેઠળ નથી. માહિતી અનુસાર દિલ્હી પોલીસે નવા કાયદા હેઠળ એફઆઈઆર નોંધવા અને તપાસ કરવા માટે 25 હજાર પોલીસ કર્મચારીઓને તાલીમ આપી છે.

નવા કાયદાની 1 જુલાઈ પહેલા નોંધાયેલા કેસોની તપાસ અને ટ્રાયલ પર કોઈ અસર થશે નહીં. 1 જુલાઈથી નવા કાયદા હેઠળ તમામ ગુના નોંધવામાં આવશે. જૂના કેસોની સુનાવણી જૂના કાયદા હેઠળ જ કોર્ટમાં થશે. નવા કેસોની તપાસ અને સુનાવણી નવા કાયદાના દાયરામાં કરવામાં આવશે. ગુનાઓ માટેની પ્રવર્તમાન કલમો હવે બદલાઈ ગઈ છે તેથી કોર્ટ, પોલીસ અને વહીવટીતંત્રે પણ નવી કલમોનો અભ્યાસ કરવો પડશે. કાયદાના વિદ્યાર્થીઓએ પણ હવે તેમનું જ્ઞાન અપડેટ કરવું પડશે.

ન્યાયિક સંહિતાના નામ બદલાયા

• ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC) હવે ભારતીય ન્યાયિક સંહિતા (BNS)
• ક્રિમિનલ પ્રોસિજર કોડ (CrPC) હવે ભારતીય નાગરિક સુરક્ષા કોડ (BNSS) બની ગયો છે.
• ઇન્ડિયન એવિડન્સ એક્ટ (IEA) હવે ભારતીય સાક્ષ્ય અધિનિયમ (BSA)

ભારતીય નાગરિક સંરક્ષણ સંહિતામાં મહત્વપૂર્ણ ફેરફારો

ભારતીય દંડ સંહિતા (CrPC) માં 484 કલમો છે જ્યારે ભારતીય નાગરિક સંરક્ષણ સંહિતામાં 531 કલમો છે. જેમાં ઓડિયો-વિડિયો દ્વારા ઈલેક્ટ્રોનિક રીતે પુરાવા એકત્ર કરવાને મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે. નવા કાયદામાં, કોઈપણ ગુના માટે મહત્તમ સજા ભોગવી ચૂકેલા કેદીઓને ખાનગી બોન્ડ પર છોડવાની જોગવાઈ છે. કોઈપણ નાગરિક કોઈપણ ગુનાના કિસ્સામાં કોઈપણ પોલીસ સ્ટેશનમાં શૂન્ય એફઆઈઆર નોંધાવી શકે છે. તેને 15 દિવસની અંદર મૂળ અધિકારક્ષેત્ર એટલે કે જે વિસ્તારમાં ગુનો થયો છે ત્યાં મોકલવાનું રહેશે. સંબંધિત ઓથોરિટી 120 દિવસની અંદર સરકારી અધિકારી અથવા પોલીસ અધિકારી સામે કાર્યવાહી કરવાની પરવાનગી આપશે. જો પરવાનગી નહીં આપવામાં આવે તો તેને પણ કલમ તરીકે ગણવામાં આવશે.

આ સાથે FIR નોંધાયાના 90 દિવસની અંદર ચાર્જશીટ દાખલ કરવી જરૂરી રહેશે. ચાર્જશીટ ફાઈલ થયા બાદ કોર્ટે 60 દિવસની અંદર આરોપો ઘડવા પડશે. કોર્ટે કેસની સુનાવણી પૂર્ણ થયાના 30 દિવસમાં પોતાનો ચુકાદો આપવો પડશે. આ પછી સાત દિવસમાં નિર્ણયની નકલ આપવાની રહેશે.પોલીસે અટકાયત કરાયેલ વ્યક્તિ વિશે ઓનલાઈન અને ઓફલાઈન માહિતી આપવાની સાથે તેના પરિવારને પણ લેખિત માહિતી આપવાની રહેશે.મહિલાઓના કેસમાં જો પોલીસ સ્ટેશનમાં મહિલા કોન્સ્ટેબલ હોય તો પીડિત મહિલાનું નિવેદન તેની હાજરીમાં નોંધવાનું રહેશે.

ભારતીય નાગરિક સુરક્ષા સંહિતા (BNSS) માં કુલ 531 વિભાગો છે. તેની 177 જોગવાઈઓમાં સુધારો કરવામાં આવ્યો છે. આ સિવાય 14 વિભાગોને સંપૂર્ણપણે દૂર કરવામાં આવ્યા છે. તેમાં 9 નવા વિભાગો અને કુલ 39 પેટા વિભાગો ઉમેરવામાં આવ્યા છે. હવે આ અંતર્ગત ટ્રાયલ દરમિયાન સાક્ષીઓના નિવેદનો વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ દ્વારા રેકોર્ડ કરી શકાશે. 2027 પહેલા દેશની તમામ કોર્ટ કોમ્પ્યુટરાઈઝ થઈ જશે.

ભારતીય પુરાવા અધિનિયમ (BSA) માં ફેરફારો

ભારતીય પુરાવા અધિનિયમમાં કુલ 170 કલમો છે. અત્યાર સુધી ઇન્ડિયન એવિડન્સ એક્ટમાં 167 કલમો હતી. નવા કાયદામાં છ કલમો રદ કરવામાં આવી છે. આ કાયદામાં બે નવી કલમો અને 6 પેટા કલમો ઉમેરવામાં આવી છે. સાક્ષીઓના રક્ષણની પણ જોગવાઈ છે. દસ્તાવેજોની જેમ ઈલેક્ટ્રોનિક પુરાવા પણ કોર્ટમાં માન્ય રહેશે. જેમાં ઈ-મેલ, મોબાઈલ ફોન, ઈન્ટરનેટ વગેરેમાંથી મેળવેલ પુરાવાનો સમાવેશ થશે.

ભારતીય ન્યાયિક સંહિતા (BNS) માં કરવામાં આવેલ ફેરફારો

જ્યારે IPCમાં 511 સેક્શન હતા, BNSમાં 357 સેક્શન હતા.

વધુ વાંચો : ઓચિંતું પૂર આવ્યું અને એકાએક પૂરો પરિવાર પાણીના પ્રવાહમાં તણાઇ ગયો, Video જોઇ હ્રદય કંપી ઉઠશે

• મહિલાઓ અને બાળકો સંબંધિત અપરાધોઃ આ કેસ કલમ 63 થી 99 સુધી રાખવામાં આવ્યા છે. હવે બળાત્કાર માટે કલમ 63 હશે. કલમ 64માં દુષ્કર્મની સજાની સ્પષ્ટતા કરવામાં આવી છે. ગેંગ રેપ અથવા ગેંગરેપ માટે કલમ 70 છે. જાતીય સતામણી કલમ 74 માં વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવી છે. સગીર સાથે બળાત્કાર અથવા સામૂહિક બળાત્કારના કિસ્સામાં મહત્તમ સજા મૃત્યુ છે. દહેજ મૃત્યુ અને દહેજ ઉત્પીડન અનુક્રમે કલમ 79 અને 84 માં વ્યાખ્યાયિત થયેલ છે. લગ્નનું વચન આપી શારીરિક સંબંધ બાંધવાના ગુનાને બળાત્કારથી અલગ રાખવામાં આવ્યો છે. આ એક અલગ અપરાધ તરીકે વ્યાખ્યાયિત થયેલ છે.
• મર્ડરઃ મોબ લિંચિંગને પણ ગુનાના દાયરામાં લાવવામાં આવ્યો છે. આ કેસોમાં 7 વર્ષની કેદ, આજીવન કેદ અથવા મૃત્યુની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. ઇજા પહોંચાડવાના ગુનાની વ્યાખ્યા કલમ 100 થી 146 માં કરવામાં આવી છે. કલમ 103માં હત્યાના કેસમાં સજાની સ્પષ્ટતા કરવામાં આવી છે. સંગઠિત અપરાધોના કેસમાં કલમ 111માં સજાની જોગવાઈ છે. આતંકવાદના કેસોમાં, ટેરર ​​એક્ટની વ્યાખ્યા કલમ 113માં કરવામાં આવી છે.
• વૈવાહિક બળાત્કાર: આ કિસ્સાઓમાં જો પત્નીની ઉંમર 18 વર્ષથી વધુ હોય તો તેની સાથે બળજબરીથી શારીરિક સંબંધ બાંધવો એ બળાત્કાર (વૈવાહિક બળાત્કાર) તરીકે ગણવામાં આવશે નહીં. જો કોઈ વ્યક્તિ લગ્નના વચન સાથે સંબંધ બાંધે છે અને પછી વચન પૂરું ન કરે તો મહત્તમ 10 વર્ષની સજાની જોગવાઈ છે.
• રાજદ્રોહ: BNSમાં રાજદ્રોહ માટે કોઈ અલગ વિભાગ નથી, જ્યારે IPCમાં રાજદ્રોહ કાયદો છે. BNSમાં આવા કિસ્સાઓને કલમ 147-158 માં વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવ્યા છે. દોષિત વ્યક્તિ માટે આજીવન કેદ અથવા મૃત્યુદંડની સજાની જોગવાઈ છે.
• માનસિક સ્વાસ્થ્યઃ માનસિક સ્વાસ્થ્યને નુકસાન પહોંચાડવું ક્રૂરતા માનવામાં આવે છે. ગુનેગાર માટે 3 વર્ષની જેલની જોગવાઈ છે.
• ચૂંટણી ગુનાઃ ચૂંટણી સંબંધિત ગુનાઓ કલમ 169 થી 177 હેઠળ રાખવામાં આવ્યા છે.

લેટેસ્ટ અપડેટ મેળવવા માટે આ લાઇન પર ક્લિક કરી ડાઉનલોડ કરો અમારી મોબાઈલ ફ્રેન્ડલી એપ