ફોજદારી કાયદા / 1 જુલાઈથી દેશમાં લાગુ થશે ત્રણ નવા કાયદા, જાણો ફેરફાર બાદ કઈ-કઈ કલમો બદલાઈ

New Crime Laws : દેશમાં અંગ્રેજોના સમયથી અમલમાં આવેલા ત્રણ ફોજદારી કાયદા 1 જુલાઈથી બદલવામાં આવશે. ડિસેમ્બર 2023માં સંસદ દ્વારા પસાર કરાયેલા ત્રણ કાયદા આગામી મહિનાથી દેશભરમાં લાગુ થઈ જશે. ત્રણ નવા કાયદાઓને ભારતીય નાગરિક સુરક્ષા સંહિતા, ભારતીય ન્યાય સંહિતા અને ભારતીય સાક્ષ્ય અધિનિયમ કહેવામાં આવશે. જે ભારતીય દંડ સંહિતા (1860), ફોજદારી પ્રક્રિયાની સંહિતા (1898) અને ભારતીય પુરાવા અધિનિયમ (1872) ને બદલશે. કાયદા અમલમાં આવતાની સાથે જ તેમાં સમાવિષ્ટ કલમોનો ક્રમ પણ બદલાઈ જશે.

પહેલા આપણે જાણીએ કે ભારતીય ન્યાયિક સંહિતામાં શું બદલાવ આવ્યો છે?

ભારતીય ન્યાય સંહિતામાં 511 કલમો હતી પરંતુ ભારતીય ન્યાયિક સંહિતામાં 358 કલમો બાકી છે. સુધારા દ્વારા તેમાં 20 નવા ગુનાઓનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે જ્યારે 33 ગુનાઓમાં સજાની મુદત વધારવામાં આવી છે. 83 ગુનામાં દંડની રકમમાં પણ વધારો કરવામાં આવ્યો છે. 23 ગુનામાં ફરજિયાત લઘુત્તમ સજાની જોગવાઈ છે. છ ગુનામાં સામુદાયિક સેવાની સજાની જોગવાઈ છે.

નોંધનિય છે કે, 12 ડિસેમ્બર 2023ના રોજ કેન્દ્ર સરકારે લોકસભામાં ત્રણ સંશોધિત ફોજદારી કાયદા રજૂ કર્યા હતા ભારતીય નાગરિક સુરક્ષા સંહિતા, ભારતીય ન્યાય સંહિતા અને ભારતીય સાક્ષ્ય અધિનિયમ. આ બિલોને 20 ડિસેમ્બર, 2023ના રોજ લોકસભા અને 21 ડિસેમ્બર, 2023ના રોજ રાજ્યસભા દ્વારા મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહ દ્વારા રજૂ કરવામાં આવ્યા બાદ રાજ્યસભામાં ધ્વનિ મત દ્વારા બિલ પસાર કરવામાં આવ્યા હતા. આ પછી, 25 ડિસેમ્બર, 2023 ના રોજ રાષ્ટ્રપતિની મંજૂરી પછી ખરડો કાયદો બન્યો પરંતુ તેની અસરકારક તારીખ 1 જુલાઈ 2024 રાખવામાં આવી. સંસદમાં ત્રણ બિલો પર ચર્ચા દરમિયાન કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે કહ્યું હતું કે સજા આપવાને બદલે ન્યાય આપવા પર ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે.

હવે ચાલો જાણીએ મહત્વપૂર્ણ કલમોમાં થયેલા ફેરફારો

• કલમ 124: આઈપીસીની કલમ 124માં રાજદ્રોહ સંબંધિત કેસોમાં સજાની જોગવાઈ હતી. નવા કાયદા હેઠળ 'રાજદ્રોહ'ને નવો શબ્દ 'દેશદ્રોહ' મળ્યો છે એટલે કે બ્રિટિશ યુગનો શબ્દ હટાવી દેવામાં આવ્યો છે. ભારતીય ન્યાયિક સંહિતાના પ્રકરણ 7માં 'દેશદ્રોહ'ને રાજ્ય વિરુદ્ધ અપરાધોની શ્રેણીમાં સામેલ કરવામાં આવ્યો છે.
• કલમ 144: IPCની કલમ 144 ઘાતક હથિયારોથી સજ્જ ગેરકાયદેસર એસેમ્બલીમાં જોડાવા વિશે હતી. ભારતીય ન્યાયિક સંહિતાના પ્રકરણ 11માં આ કલમને જાહેર શાંતિ વિરુદ્ધ અપરાધની શ્રેણીમાં મૂકવામાં આવી છે. હવે ભારતીય ન્યાયિક સંહિતાની કલમ 187 ગેરકાનૂની એસેમ્બલી વિશે છે.
• કલમ 302: અગાઉ કોઈની હત્યા કરનારને કલમ 302 હેઠળ આરોપી બનાવવામાં આવતો હતો. જો કે હવે આવા ગુનેગારોને કલમ 101 હેઠળ સજા થશે. નવા કાયદા અનુસાર પ્રકરણ 6માં હત્યાની કલમ માનવ શરીરને અસર કરતા ગુના કહેવાશે.
• કલમ 307: નવો કાયદો અસ્તિત્વમાં આવ્યો તે પહેલાં હત્યાના પ્રયાસ માટે દોષિત વ્યક્તિને IPCની કલમ 307 હેઠળ સજા કરવામાં આવતી હતી. હવે આવા ગુનેગારોને ભારતીય ન્યાય સંહિતાની કલમ 109 હેઠળ સજા કરવામાં આવશે. આ વિભાગ પ્રકરણ 6 માં પણ મૂકવામાં આવ્યો છે.
• કલમ 376: બળાત્કારને સંડોવતા ગુના માટેની સજા અગાઉ IPCની કલમ 376 માં વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવી હતી. ભારતીય ન્યાય સંહિતામાં તેને પ્રકરણ 5માં મહિલાઓ અને બાળકો વિરુદ્ધ અપરાધોની શ્રેણીમાં સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. નવા કાયદામાં બળાત્કાર સંબંધિત ગુનાઓ માટે કલમ 63માં સજાની વ્યાખ્યા કરવામાં આવી છે. જ્યારે ગેંગ રેપ, IPCની કલમ 376Dને નવા કાયદાની કલમ 70માં સામેલ કરવામાં આવી છે.
• કલમ 399: અગાઉ, માનહાનિના કેસમાં IPCની કલમ 399નો ઉપયોગ થતો હતો. નવા કાયદામાં પ્રકરણ 19 હેઠળ તેને ફોજદારી ધમકી, અપમાન, બદનક્ષી વગેરેમાં સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. ભારતીય ન્યાયિક સંહિતાની કલમ 356માં માનહાનિ રાખવામાં આવી છે.
• કલમ 420: ભારતીય ન્યાય સંહિતામાં છેતરપિંડી અથવા છેતરપિંડીનો ગુનો હવે 420 ને બદલે કલમ 316 હેઠળ આવશે. આ કલમને ભારતીય ન્યાયિક સંહિતાના પ્રકરણ 17માં મિલકતની ચોરી સામેના ગુનાઓની શ્રેણીમાં મૂકવામાં આવી છે.

વધુ વાંચો : યુવા અને રોજગાર પર ફોકસ, તો મધ્યમ વર્ગ માટે ખુલશે ખજાનો! બજેટમાં થઈ શકે આ જાહેરાત

સીઆરપીસી અને ભારતીય સાક્ષ્ય અધિનિયમમાં શું ફેરફારો?

ક્રિમિનલ પ્રોસિજર કોડ એટલે કે CrPC ને હવે ભારતીય નાગરિક સંરક્ષણ સંહિતા દ્વારા બદલવામાં આવ્યું છે. ભારતીય નાગરિક સંરક્ષણ સંહિતામાં CrPCના 484 વિભાગોને બદલે 531 વિભાગો છે. નવા કાયદા હેઠળ, 177 જોગવાઈઓ બદલવામાં આવી છે જ્યારે નવ નવા વિભાગો અને 39 પેટા-વિભાગો ઉમેરવામાં આવ્યા છે. આ સિવાય 35 વિભાગોમાં સમય મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવી છે. આ તરફ નવા ભારતીય પુરાવા કાયદામાં 170 જોગવાઈઓ છે. અગાઉના કાયદામાં 167 જોગવાઈઓ હતી. નવા કાયદામાં 24 જોગવાઈઓ બદલવામાં આવી છે.

લેટેસ્ટ અપડેટ મેળવવા માટે આ લાઇન પર ક્લિક કરી ડાઉનલોડ કરો અમારી મોબાઈલ ફ્રેન્ડલી એપ